Laatste Nieuws van De Reisprof en haar vrienden

De mooiste boottocht van Albanië

Het stuwmeer van Koman naar Fierza
De mooiste boottocht van Albanië, van Koman naar Fierza over de rivier de Drin, duurt twee uur en is een betoverende ervaring. Je waant je in de fjorden van Noorwegen. Het water is spiegelglad en azuurblauw. Links en rechts rijst het hoge, kale en grillige karstgebergte van Noord-Albanië loodrecht op uit het water. Je vaart in het begin door een Tolkien-achtig grijs dreigend landschap waar niemand te zien is. Na een half uur zijn er wat activiteiten te zien aan de oevers. Er wonen toch wel mensen. Je ziet een paar karakteristieke grijze huisjes, rook uit de schoorsteen, wasgoed, een lapje grond met een akker, bomen, een deinend roeibootje aan de kant.



De kaarsrechte bergen van Albanië. Foto: Gerda Mulder 2011
De kaarsrechte bergen van Albanië. Foto: Gerda Mulder 2011


Halverwege de tocht ga je de provincie Shkodra uit en vaar je de provincie Bajram Curri en het district Tropoja binnen. De boottocht eindigt na twee uur in het ferrystation van het plaatsje Fierza. Ik heb deze tocht over de Fierza rivier in de afgelopen twintig jaar driemaal gemaakt. De grote spanning en verrassing van de allereerste keer in 2002 is natuurlijk voorbij. Toch is het varen over de Drin tussen de hoge bergen, zittend op het dek van de ferry, elke keer weer een belevenis.





Het landschap Koman-Fierze.
Het indrukwekkende fjord-achtige landschap van Koman-Fierze. Foto: Poli Loman
kaart google koman-fierze
Google street map route Koman-Fierze.
Elektriciteitscentrale en stuwmeer
De wilde rivier de Drin is deels in Kosovo ontsprongen (de Witte Drin) en deels in Noord-Macedonie (de Zwarte Drin). Beide zijtakken stroomden samen tot één brede rivier bij de Albanese stad Kukes, meanderden vervolgens door de ontoegankelijke hoge karstbergen van Noord-Albanië en gingen verder naar het westen om in de buurt van de stad Lezha in de Adriatische Zee te stromen.

In 1846 vormde de Drin ineens een nieuwe zijrivier die naar Shkodra liep en in de Buna-rivier stroomde. Daar verstoorde de Drin het watersysteem van het meer van Shkodra, met regelmatige overstromingen en vorming van drassige moerassen tot gevolg. Pas honderd jaar later was men technisch in staat de ongewenste watermassa’s in de lente te reguleren door een stuwmeer aan te leggen en die elektriciteit te laten produceren.

Albanië besloot tot een prestigieus project: het indammen van de Drin en het laten onderlopen van een groot gebied bij het dorp Vau i Dejës voor het creëren van een stuwmeer, dat in 1973 werd geopend. Ik was in 1973 voor de eerste keer in Albanië en onze politieke Nederlandse groep was één van de eersten die de elektriciteitscentrale en het stuwmeer mocht bezichtigen.



De boot op het Koman meer in haar ochtendglorie. Albanië. Foto: Gerda Mulder
De boot op het Koman meer in haar ochtendglorie. Albanië. Foto: Gerda Mulder


Vau i Dejës was een dorp aan de Drin dat in 1971-1973 werd gesticht voor de honderden arbeiders die gingen werken aan de bouw van de eerste elektriciteitscentrale en stuwdam, onder supervisie van Chinese technici. Toen de centrale en dam klaar waren kwamen de families van de arbeiders hier ook wonen. Het stuwmeer kreeg de naam van de Chinese leider Mao tse Tung; toen Albanië in 1978 de nauwe samenwerking met China verbrak veranderde de naam in het Vau i Dejës stuwmeer.

Het grote stuwmeer heeft een oppervlakte van 26 km² en is tot 50 m diep. Enkele jaren later kwamen er nog twee grote centrales en stuwmeren tot stand, die van Koman (oude naam ‘Licht van de Partij’) en Fierza (oude naam ‘Enver Hoxha’). Albanië slaagde er toen in het noorden van het land van elektriciteit te voorzien en ook elektriciteit naar het buitenland te exporteren.

Pas toen ontstond de bootverbinding tussen Koman en Fierza. Het is een hele reis om er te komen, ook anno 2021 nog.

De auto- of busrit van Shkodra naar Koman is maar 75 km via de SH25 en toch doe je er wel drie uur over, wat veroorzaakt wordt door de zeer slechte weg. Je rijdt wel door een zeer afwisselend mooi rivierlandschap met moerassen, meren en bergen. Buiten Shkodra gaat de weg over een lange brug de Drin rivier over. Aan de andere kant van de oever ligt het dorp Vau i Dejës en begint de SH25, die langs het stuwmeer naar het dorp Koman gaat. Voorbij Koman ligt een brug over de Drin en via een nog slechtere weg kom je bij de vertrekpunt van de boot, werkelijk in the middle of nowhere. Door een duistere tunnel rijdt je met je auto naar een piepklein haventje met aanlegsteiger. Er is een hotel, een camping en een bar/restaurant (Shtepia e Drinit) voor reizigers die moeten wachten op de boot van de volgende ochtend. Het beginpunt van de boottocht, Koman, ligt zeer geïsoleerd in afgelegen bergstreek en is moeilijk te bereiken. De weg er naartoe is geasfalteerd maar zeer slecht.



Van roestig scheepje tot snelle moderne ferry
Fotograaf/reiziger Bert Spiertz uit Utrecht was een van de eerste die na het einde van het communisme rondreisde in het noorden en een tocht maakte met de ferry van Koman. Hij was er in 1994 toen er nog helemaal geen toeristen waren. Hij fotografeerde een kleine overvolle boot met Albanese mannen en reisde met ze mee naar Fierza, om door te reizen naar Bajram Curri en Valbona.



Ferry Koman-Fierza, foto Bert Spiertz, 1994
Ferry Koman-Fierza, foto Bert Spiertz, 1994


In 2002 maakte ik met een groep vrienden dezelfde tocht als Bert acht jaar daarvoor. Er was toen een iets betere boot, een ferry waar een paar auto’s op konden staan. Albanezen werkten massaal in het buitenland, verdienden geld en hadden hun eerste auto’s gekocht. Aan boord waren alleen Albanese bewoners van de noordelijke dorpen; wij waren de enige buitenlanders. We hadden vanuit Shkodra een tocht over slechte wegen moeten maken en kwamen als allerlaatste aanrijden. De boot was vol. Er was aan boord geen plaats meer voor onze auto. Alleen met veel theater, onbeschaamd geflirt met de kapitein en de belofte van een gezamenlijke borrel in zijn geboortestad Bajram Curri plaatste hij de auto uiteindelijk op de laadklep.



overvolle ferry Koman-Fierza met onze auto op de laadklep. Foto Gerda Mulder, 2002
Overvolle ferry Koman-Fierza met onze auto op de laadklep. Foto Gerda Mulder, 2002


De tweede keer dat ik de boottocht maakte zat het dek vol met wandelaars. Iedereen die de prachtige lange bergwandeling van Theth naar Valbona over de Valbona-pas maakte moest op de terugweg naar Shkodra de ferry nemen. Een goed alternatief vergeleken met de driemaal zo lange omweg over heel slechte wegen. De gespierde Albanese arbeiders die in Kukës aan de elektriciteitscentrale werkten en met verlof naar huis gingen waren nu in de minderheid.

Het grote schip waarmee we reisden heette de Jezerca, en had een ouderwetse kapitein met een indrukwekkend uniform. Fotograaf Herman Zonderland, die in ons gezelschap was maakte een hele fotoshoot van hem à la uitgestorven beroepen alsof hij aanvoelde dat dit de laatste kapitein oude stijl was voordat de commerciële jongens hun nieuwe snelle schepen gingen inzetten.



Jezerca met kapitein, foto Herman Zonderland, 2011
Jezerca met kapitein, foto Herman Zonderland, 2011
Jezerca met kapitein, foto Herman Zonderland, 2011
Jezerca met kapitein, foto Herman Zonderland, 2011
Landschap-fierze-koman-albanie-2011-130
Landschap Fierze Koman. Albanie. Foto: Gerda Mulder 2011


In 2019 maakte ik mijn laatste boottrip over de Drin. De oude roestige Jezerca was uit de vaart genomen. Geen spoor meer van de kapitein met zijn prachtige uniform. De romantiek was verdwenen. Je moest reserveren via de website. De nieuwe ferryverbinding was een exclusief toeristische voorziening geworden. We gingen in Fierza aan boord en zagen deze keer naast de bergwandelaars met rugzakken veel Arabische gezinnen op vakantie, vrouwen met zwarte niqaab’s die onmiddellijk naar binnen gingen, Japanse expats en zakenmensen. De tijden waren onmiskenbaar veranderd maar het landschap onderweg was nog even mooi.

Drie snelle moderne schepen met de namen Berisha en Dragobia van twee verschillende firma’s onderhielden de verbinding tussen Koman en Fierza https://komanilakeferry.com. Dan was er ook nog een groot schip, de Alpin, een ferry met veel plaats voor auto’s, motoren en fietsen die in het zomerseizoen eens per dag s’ ochtends naar Koman voer en ’s middags vanuit Fierza weer terugging. http://alpin.al/index.phpIn.



nieuw schip, ander type passagiers, Foto Gerda Mulder, 2019
Nieuw schip, ander type passagiers. Foto Gerda Mulder, 2019
Het prachtige landschap onderweg naar Fierze.
Het prachtige landschap onderweg naar Fierzë. Foto: Gerda Mulder
Kajakken en kanoën op het Koman stuwmeer
Het Koman-Fierza stuwmeer werd ook ontdekt als trendy bestemming voor jongeren. Vanuit Shkodra kun je tegenwoordig ook dagtrips naar het Koman stuwmeer maken. Je maakt dan in een klein bootje een tocht over het stuwmeer tot halverwege, waar de Shala rivier begint. Je vaart die een stuk op, kunt zwemmen en luncht in een van de nieuw gebouwde guesthouses aan het meer. Aan het eind van de middag reis je dan terug naar Shkodra.

Reisbureaus in Shkodra die deze trips organiseren zijn: Mario Molli [w]https://www.komanilake.org en

Buldog Club Shkodra (voor jongeren, dus wat avontuurlijker met kajakken en kanoën op het meer).[w]https://bulldog-hostel-club-al.book.direct/nl-nl



Bootjes bij Shala Rivier.
Bootjes bij Shala Rivier.


Toeristische boottochten ontbreken in de rest van het land
Albanië werd de laatste jaren een succesvol nieuw vakantieland op de Balkan. Terecht. Natuurliefhebbers kwamen meer dan voldoende aan hun trekken. Albanië heeft Schitterende landschappen, natuurparken, allerlei typen bergen, heuvels, grotten, prachtige zandstranden en meren. Toch constateerde ik toen ik mijn reisgidsen over Albanië schreef een merkwaardige paradox toen ik informatie moest geven over de favoriete bestemmingen van toeristen: stranden, rivieren en meren en stuwmeren.



Het prachtige landschap van de route Komani-Fierze
Het prachtige landschap van de route Komani-Fierze.


Albanië heeft 362 km kust met heerlijke zand- en kiezelstranden (Shengjin, Durrës, Himara, Radhime, Vlora), drie enorm grote natuurlijke meren zoals het meer van Shkodra op de grens met Montenegro, de meren van Ohrid en Prespa op de grens van Noord-Macedonië en Griekenland. Maar: je kunt bijna nergens een boottocht langs en over al dat prachtigs maken. Ik heb in al die jaren dat ik door Albanië reis de meest schitterende waterrijke plekken bezocht en me voortdurend afgevraagd:

– waarom kan ik geen boottocht langs de kust maken bv van badplaats Durrës naar Shengjin?

– waarom kan ik geen bootje huren om vanaf Shkodra de rivier de Buna af te varen?

Boottochten waarbij je een grens overgaat bestaan helemaal niet. Je kunt niet per boot van Pogradec via het meer van Ohrid naar het Byzantijnse klooster van Sveti Naum of naar toeristenoord Ohrid in Noord-Macedonië. De legendarische boottocht van Virpazar in Montenegro naar Shkodra in Albanië was een heel gebruikelijke route die door duizenden reizigers in het verleden is gemaakt.



Het is altijd gezellig aan boord. Foto: Gerda Mulder.
Het is altijd gezellig aan boord. Foto: Herman Zonderland, 2011.


Tot 1918, toen zowel het Oostenrijks-Hongaarse Rijk als het Ottomaanse Rijk ten onder gingen. Deze adembenemend mooie route is in tientallen oude reisverslagen beschreven. Er ligt een scheepje bij een restaurant in Shkodra. Maar dat vaart een klein rondje op het meer en gaat niet naar Virpazar aan de andere kant van het meer. We wachten maar geduldig af. Er zijn nu genoeg hotels en appartementen. Misschien komt het Ministerie van Toerisme tot de conclusie dat boottochten ook tot de toeristische infrastructuur horen.

source: https://travellingalbania.com/boottocht-koman-fierza/